Afbeelding
Waar doen we het voor?
Door: Louise Cornelis
Een goede tekst schrijven kost moeite. Waar doen we die moeite eigenlijk voor? Soms lijkt het alsof je het voor niks doet, zeker in de rapportenwereld. Van een beleidsrapport wordt gemiddeld slechts zo’n 30 procent gelezen, en de lezers blijken weinig gevoelig voor tekstkwaliteit. Ik heb de afgelopen jaren af en toe de mening gevraagd van de beoogde lezers van adviesrapporten over een rapport dat de adviseur en ik in mijn ogen zeer kundig hadden ge- of herschreven en dat qua tekstkwaliteit ver boven het gemiddelde uitstak. Maar daarvan merkten de lezers niets, althans, ze zeiden er niets over. Als ik vroeg hoe ze de tekst vonden, kwamen ze meestal met details: iets in de data in een tabel in de bijlage, of die ene tikfout. Ook zeiden ze vaak wel iets over de inhoud, vooral wat ze wel of niet herkenden en of ze het ermee eens waren. Een enkele keer zei iemand iets over stijl. De structuur van de tekst lijkt lezers helemaal niet uit te maken. Vijf medewerkers van een transportbedrijf in een Fries dorp kregen twee versies van het rapport van hun klanttevredenheids onderzoek voorgelegd: het origineel en een herschrijving met een betere, lezergerichte structuur. De vraag was welke versie hun voorkeur had. Kort gezegd: dat kon hun niet schelen. In de woorden van één van hen: Uiteindelijk doe je een onderzoek om een conclusie te krijgen. En als de conclusie hetzelfde is, dan heb je ook eenzelfde idee en dergelijke over het rapport. En hoe dat dan is opgebouwd, raar gezegd, maakt mij niet heel erg veel uit.Het maakte hun zeker niets uit als ze lazen ter bevestiging van hun verwachtingen, iets waartoe ze sterk de neiging hadden. Zo zei een collega: Als je op voorhand eigenlijk al een beetje weet wat er komt, dan is het niet zo spannend meer hè? Dan kunnen er wel hele rare teksten zijn, maar daar lees je toch overheen want het gaat toch over dat stukje inhoud dat je al wist.Een gerichte vraag naar de structuur leidde bij een van de lezers zelfs tot onbegrip: Wat bedoel je? De lay-out zeg maar? Of hoe jullie het hebben gemaakt?
Tekst: een voorbijgaande stap
Tsja. Waarom zouden we ons best doen op structureren, waarom zouden we werken aan tekstkwaliteit, als het lezers niets uitmaakt? Inmiddels denk ik dat vragen over de tekst en de leeservaring ter evaluatie van een adviesrapport niet de goede vragen zijn. Wij kunnen leesbaarheid wel belangrijk vinden, maar bij adviseren is de tekst maar een voorbijgaande stap. Het doel ervan is de geadviseerde te helpen bij het oplossen van een probleem. Die geadviseerde moet daarover een besluit nemen. Dáár zouden we naar moeten kijken: naar de kwaliteit van die besluitvorming. Als het besluit dankzij een betere tekst kwalitatief beter wordt of efficiënter tot stand komt, dan hebben we ons werk goed gedaan. Dan was het die moeite dubbel en dwars waard. Als tekstschrijver heb je daar alleen weinig zicht op. Ik ga dat de komende tijd wel proberen te krijgen. Wordt vervolgd!
