De terugkeer van het essay: waarom reflectief schrijven steeds relevanter wordt

In een tijd van snelle content, eindeloze feeds en instant opinions lijkt het essay verrassend genoeg aan een opmars bezig. Het persoonlijke, reflectieve betoog duikt steeds vaker op in journalistiek, onderwijs én thought leadership. Wat maakt deze vorm ineens weer zo aantrekkelijk — en wat kunnen tekstprofessionals ermee?

1. De behoefte aan verdieping

Waar sociale media en online nieuws vooral draaien om snelheid en stellingname, biedt het essay ruimte voor nuance. Voor twijfel, onderzoek, zelfreflectie. In een tijd waarin mensen overspoeld worden met meningen, groeit de behoefte aan verdieping.

Denk aan essayreeksen in De Correspondent, Vrij Nederland, maar ook aan Substack-nieuwsbrieven van wetenschappers, kunstenaars of CEO’s.

2. De opkomst van de ‘persoonlijke expert’

In thought leadership is de trend duidelijk: de expert die niet alleen kennis deelt, maar ook zijn of haar worsteling laat zien, komt geloofwaardiger over. Reflectieve essays zijn bij uitstek geschikt om kennis en persoonlijkheid te verweven. Ze maken ruimte voor de zoektocht in plaats van het kant-en-klare antwoord.

3. Essays als leerinstrument

In het onderwijs wint het essay aan terrein als alternatief voor de betoog- of informatieve tekst. Juist omdat het ruimte biedt aan verkenning, intertekstualiteit en persoonlijke betrokkenheid. En dat sluit naadloos aan bij competentiegericht leren.

4. Voor tekstprofessionals: vorm én vrijheid

Voor tekstschrijvers, communicatiestrategen en redacteuren biedt het essay een kans om te vertragen. Om even niet in formats te denken, maar in gedachten. De structuur mag vrijer, de toon menselijker, de insteek subjectiever. Juist in een professioneel domein kan die persoonlijke laag verfrissend werken.

Conclusie

Het essay is geen nostalgisch overblijfsel uit de letteren, maar een levend genre dat mee beweegt met deze tijd. Voor wie de lezer wil meenemen in een proces, in plaats van alleen te overtuigen, is het essay een krachtig én relevant instrument.