Columns, voetbal en vrouwenemancipatie

Door: Eric Tiggeler

Misschien moet je al argwanend worden als naast een column het woord column staat. Als de redactie het nodig vindt haar lezers er expliciet op te wijzen dat ze zich bevinden in het semiredactionele meningenhoekje. Voor de forensenkrant Metro is zelfs dat niet genoeg: die zet onder het woord Column voor de zekerheid óók nog de auteursvermelding Ton Broekhuisen, columnist. Een column van iemand wiens beroep het is om columnist te zijn. Toch krijgen we deze maandagmorgen de indruk dat Vooruitgang maakt veel kapot niet een bijdrage is die het genre verrijkt.

Tussen fornuis en voetbal

Hoe zit dat? Kijk maar eens naar het begin van het stukje: Vroeger sleepten mannen loslopende vrouwen aan hun haren de grot in. Om er vervolgens prettig mee aan de slag te gaan. Als tegenprestatie diende de vrouwelijke prooi de grot aan kant te houden. En voor maaltijden te zorgen. Tegenstribbelen was er niet bij. Dat leverde slechts méér huishoudelijke taken op. Slim als vrouwen ook toen al waren, zwegen ze. Vrouwen bleven levenslang bij hun man. Een andere keus was er ook niet: ze mochten de grot niet uit. De column sluit af met deze regels: Nee, vrouwen moeten níet terug achter het fornuis. Voetbal moet echter wél terug in de tijd. Liefst snel.Natuurlijk, de column is een vrij genre, en elke dag worden er zeer uiteenlopende stukjes van zeer uiteenlopende vorm en stijl geschreven die allemaal pretenderen columns te zijn. Al bevatten ze vergezochte standpunten of achterhaalde meningen, het zijn columns. Ze maken, in meeslepende of belabberde stijl, een punt. Maar aan het eind van de Metrocolumn vraagt de lezer zich teleurgesteld af: Vrouwen? Fornuis? Voetbal? Waar gáát deze column over?

De redenering

Om er zeker van te zijn dat het niet aan ons maandagmorgenhoofd ligt, lopen we de tekst nog eens na. Na wat close reading ontdekken we midden in de lange tweede alinea een goed verborgen bruggetje: Ook het oereenvoudige spelletje voetbal ontkwam niet aan ‘de vooruitgang’. Dat helpt om te herleiden hoe de redenering gaat:

1. Holbewoners gebruikten vrouwen als slaven.
2. Sinds de emancipatie zijn vrouwen de baas.
3. Ook bij voetbal heeft de vooruitgang toegeslagen.
4. Balletjestrappers zijn nu overbetaalde voetbalvedetten.
5. Veel clubs zijn financieel ongezond.
6. Gemeenten moeten daarin niet bijspringen.
7. Vrouwen moeten niet achter het fornuis, voetbal moet wel terug in de tijd.  

Manke vergelijking

Dat deze zeven kerngedachten af te leiden zijn uit in totaal drie alinea’s, geeft al aan dat Broekhuisen niet een man is die zijn betoog helder stap voor stap ontwikkelt. Maar het probleem zit niet in de rammelende alineaopbouw, het probleem zit in de stijlfiguur – een vergezochte en breed uitgesponnen vergelijking tussen vrouwen en voetbal – die niet werkt. Want de vergelijking tussen twee vormen van ‘vooruitgang’ gaat niet alleen mank, er ís geen overeenkomst tussen de emancipatie van de vrouw en het sterrendom in het voetbal. Dat blijkt ook uit het slotzin: vrouwen moeten niet terug naar het (niet eerder genoemde) fornuis, maar voetbal wél. Terug naar het fornuis? Nee, terug in de tijd.

Een vruchtbare maandagmorgen

Een vergezochte vergelijking kan verrassend en grappig zijn, maar dan moet er wel een onverwachte overeenkomst zijn die de lezer als treffend herkent. Bij de Metrocolumn ontbreekt dat. Het beeld verduidelijkt niet, het overtuigt niet en het is niet amusant. Waarmee deze maandagmorgencolumn indirect toch weer leerzaam is: hij zet de lezer aan het denken en helpt om te doorgronden wat de minimumeisen zijn aan een geslaagde columnistische gedachtegang.

Eric Tiggeler is tekstschrijver en communicatietrainer bij Taalcentrum-VU. Zie ook www.schrijfgids.nl

Bestel hier eerder verschenen nummers.