Afbeelding
De taal van de knoppen
Door: Eric Tiggeler
Een testje. Stel, je gebruikt een webapplicatie om te e-mailen. Je hebt een bericht geopend. Waarvoor staan dan de onderstaande drie pictogrammen?
De oplossing: pijltje 1 betekent in de webapplicatie van Gmail ‘beantwoorden’. Pijltje 2, dat op subtiele details na verdacht veel lijkt op pijltje 1, betekent in Gmail iets heel anders: ‘naar Postvak IN’. En pijltje 3 dan? Dat verschilt duidelijker, dus het zal wel iets anders betekenen dan pijltje 1. Nee, dit pijltje (dat je kunt tegenkomen als je Gmail checkt in de mailapp van je tabletcomputer) betekent juist weer hetzelfde als nummer 1: het bericht beantwoorden.
Vage beeldtaal
Dik tien jaar geleden leefden webontwerpers zich uit op pictogrammen. Totdat de kritiek van sabilityexpertsaanzwol: omdat elke ontwerper zijn eigen beeldtaal koos, was het voor de bezoeker gissen wat al die iconen precies betekenden. Die kritiek heeft gewerkt, want op een paar ingeburgerde gevallen na (zoals het home-huisje en de zoekloep) is het pictogram als navigatiemiddel opgehoepeld van het web. Maar met de opkomst van apps en webapplicaties is verwarrende navigatie weer helemaal terug. Het gebruik van pictogrammen – die zo lekker passen op de beperkte schermruimte op smartphones en tablets – is een ratjetoe. In meeste apps verwijder je iets door op een prullenbakje te klikken, maar in de mailapp van je iPhone gooi je iets weg door te klikken op… ja, wat eigenlijk? Een doos met een pijltje.
Verwarrende woorden
Wat geldt voor de beeldtaal van apps en webapplicaties, gaat ook op voor de teksten in menu’s en knoppen. Heel veel handelingen (inloggen, openen, verzenden, enzovoort) zijn standaard, maar de teksten lijken ongeveer even gestandaardiseerd als de bewegwijzering in Burundi. Een voorbeeld: als je wat nieuws wilt maken, zou je verwachten dat je moet klikken op Nieuw. Jammer, in de webinterface van Gmail is er geen knop Nieuw, maar een knop Opstellen. Een formeel woord, dat hoogstwaarschijnlijk niet het eerste is dat in je opkomt als je een nieuw mailtje wil schrijven. En nog anders is het als je een nieuw tekstdocument wil maken in Google Drive: dan is er geen Opstellen, maar moet je klikken op Maken. Behalve als er al een tekst open is: dan maak je een nieuw document via, jawel… Nieuw > Document.
Rare inconsequenties
Dit soort rare inconsequenties vind je overal: standaardopties, maar afwijkende teksten. Wil je je boeken verlengen via de webapplicatie van de Nederlandse bibliotheken? Dan moet je eerst op Inloggen klikken en daarna op Aanmelden. Is het tweede iets anders dan het eerste? Nee, maar de twee pagina’s zijn onderdeel van verschillende systemen, en er is niet iemand geweest die de terminologie consistent heeft gemaakt. Daarin wijkt de Nederlandse bieb trouwens niet af van een Amerikaanse informatiemoloch: wie uitlogt bij Google, wordt op één en hetzelfde scherm uitgenodigd tot Aanmelden en tot Inloggen. Ook hier is geen verschil; beide knoppen leiden naar dezelfde inlogpagina. Maar dat weet je pas nadat je hebt doorgeklikt. Beste ontwerpers van apps en webapplicaties, zou het mogelijk zijn om voor standaardactiesconsistente plaatjes en termen te kiezen? Want het zou niet zo moeten zijn dat gebruikers om dit soort simpele handelingen te kunnen uitvoeren, hun toevlucht moeten nemen tot het laatste redmiddel: het pictogram ‘?’.
