Afbeelding
Sliduments
Door: Louise Cornelis
Jullie denken waarschijnlijk bij ‘tekst’ aan iets wat uit volzinnen bestaat en duidelijke hiërarchische eenheden kent: alinea,paragraaf, hoofdstuk. Het is geen probleem als de zin onderaan de pagina doorloopt bovenaan de volgende, en je schrijft het op de computer meestal in Word of iets soortgelijks. Dat is tekst voor ons, en we houden ervan (ja toch?). Maar er zijn steeds meer mensen voor wie tekst iets achterhaalds is: wollig, ouderwets en langdradig. Ik kreeg een keer van een opdrachtgever een projectvoorstel retour omdat er een alinea in zat van 100 woorden. Dat ‘kon ze niet lezen’ want het was een ‘onoverzichtelijke brij’. Kon ik er even bullets van maken, of een tabel?
Sneller schrijven, sneller lezen
En eigenlijk had ze het liever in Powerpoint gehad. Want zo werkt dat bij deze mensen: als ze iets op papier moeten zetten, doen ze dat in Powerpoint. Word gebruiken ze nooit meer. Want, zo is hun redenatie, in Powerpoint schrijf je sneller en makkelijker, en de lezer komt ook sneller door het stuk heen. Maar in Powerpoint worden volzinnen vervangen door groepjes trefwoorden; zinnen mogen niet doorlopen over paginagrenzen, waardoor elke pagina een afgerond geheel moet vormen met een titel erboven, en andere structuurkenmerken zijn er niet, en zeker (nog?) niet uitgekristalliseerd tot heldere conventies. Wel worden er veel bullets gebruikt. Dat gebruik beperkt zich niet tot opsommingen; het lijkt soms wel alsof er voor elke zin (of elk groepje trefwoorden) een bullet komt. Bullets drukken zodoende allerlei verbanden uit, die in tekst met verschillende signaalwoorden zouden worden aangegeven. En vaak ook betekent een bullet helemaal niets. Nu denken jullie: ze heeft het over presentaties, of iets tussen tekst en presentatie in, zoals handouts. Maar nee, ik bedoel echt dat deze mensen in Powerpoint schrijven. Zo’n slidument (van slide + document) is bedoeld om te lezen, niet voor een presentatie. En dat is te zien: het lettertype is vaak maar 12 punten, en beelden staan er niet of nauwelijks in. In Powerpoint kun je maatregelen nemen waardoor een slidument net zo expliciet en samenhangend wordt als tekst, maar dat kost een hele inspanning.Die doen de meeste schrijvers niet – het moet snel immers.
Aversie tegen tekst door slechte voorbeelden
De Powerpointschrijvers, vooral te vinden in de financiële sector en de zakelijke dienstverlening, hebben in de loop van hun werkende bestaan veel slecht geschreven teksten moeten lezen, en daardoor een aversie ontwikkeld tegen tekst. Dat kan ik me voorstellen, maar moeilijker voorstelbaar vind ik dat zulke lezers niet merken hoe veel ze missen bij een slidument, en/of hoe hard ze moeten werken om verbanden, hiërarchie en een doorgaande lijn aan te brengen en om de trefwoorden te vertalen naar betekenisvolle boodschappen. Natuurlijk, een slecht geschreven tekst is akelig. Maar een snel in elkaar geflanst slidument vind ik nog akeliger. Ik blijf daarom pleiten voor het uit elkaar houden van de functies: Powerpoint is voor de visuele ondersteuning van presentaties; Word is voor tekst. Alleen is de aversie tegen tekst wel iets om serieus te nemen. Zou het helpen om Powerpointschrijvers aan te raden vaker een mooi boek te lezen?
