Spatie missers

Als tekstprofessional hebben wij een antenne voor gekke woordkeuzes, ambigue typografie, verwarrende zinsconstructies of opvallend beeldgebruik; we signaleren in een oogopslag fascinerende tekstfenomenen. In dit nummer deelt René Dings zijn collectie spatiemissers.

RENÉ DINGS
is ontwerper en schrijver. Van zijn hand verschenen de boeken Weg om legging (2010), Over straatnamen met name (2017) en Van appelbol tot Zeeuwse bolus (2019). Kijk voor meer informatie op dinx.nl of volg René op twitter.com/rndngs.

In 2004 besloot ik het platform Signalering Onjuist Spatiegebruik (SOS) op te richten, allereerst om te strijden tegen het spatiemisbruik maar daarnaast vooral als bron van taalvermaak. Sindsdien verzamel ik foto's van spaties en dan natuurlijk vooral spaties op plekken waar ze niet horen.

Lunch pauze

De tekst op dit bord was zeventien jaar geleden de aanleiding om de website Signalering Onjuist Spatiegebruik te beginnen. Ik was een dag met wat vrienden op pad en zij bleken zich net als ik te verbazen over al die spatiefouten. De 'lunch pauze' op dit bord in de Leuvehaven in Dordrecht vormde de spreekwoordelijke druppel. Want hoe kan iemand nou denken dat er in 'lunch pauze' een spatie moet maar een veel moeilijker woord als 'scheepvaartverkeerspost' wél goed schrijven? Het was tijd om in actie te komen.

Deze column verscheen eerder in Tekstblad 2021, jaargang 4. Niets missen? Word abonnee van Tekstblad!

Fijngesneden spinazie

Na de start van de website (spatiegebruik.nl) bleek al snel dat veel meer mensen struikelden over al die onjuiste spaties. Het was makkelijk om voorbeelden te vinden bij de plaatselijke middenstand en in huis-aan-huisblaadjes. Maar ook grote organisaties met enorme budgetten voor marketing en verkoop bleken slordig met hun spaties om te gaan. Waarom noemt Albert Heijn de spinazie in een kleine verpakking 'fijn gesneden' en die in een grote 'fijngesneden'?

Dames hakken

Met alle inzendingen groeide het platform SOS en daarmee ook mijn spatiecollectie. Sommige voorbeelden werden zo vaak ingestuurd dat ze de status van spatieklassieker kregen. Er was een tijd dat ik zeker eenmaal per week werd gewezen op de schoenmaker in metrostation Beurs in Rotterdam waar je voor 5 euro dames kon hakken.

Tamme konijnen bouten

Nog zo'n spatieklassieker komt uit een advertentie van een slager uit Zoetermeer. Weet je wat zijn tamme konijnen doen? Die bouten in de pruimensaus! En ik maar denken dat die zwarte puntjes in de saus stukjes pruim waren. Dit voorbeeld is uit 2006, maar in de jaren daarna kwamen er nog regelmatig boutende kippen en konijnen voorbij.

Bezoekers passen

De mooiste voorbeelden van onjuist spatiegebruik zijn de teksten waar door de extra spatie een grappige nieuwe betekenis ontstaat. Zo zag ik ooit bij de ingang van een groot kantoorgebouw ‘Bezoekers passen in de blauwe doos’ op een briefje staan. In die blauwe doos past natuurlijk nooit een bezoeker, dat zie je zo. Maar aan de kreukels kun je zien dat er misschien toch een paar bezoekers waren die het even geprobeerd hebben.

Weg om legging

De inzendingen kwamen niet alleen uit Nederland. Deze foto is bijvoorbeeld gemaakt bij de Gemaalweg in Nickerie, in Suriname. De tekst op het bord vertelt door de onjuiste spaties een treurige seven word story over een man die wilde scheiden vanwege de legging die zijn vrouw droeg. Wat moest hij bij de burgerlijke stand voor reden opgeven als ze vroegen waarom hij als gemaal zijn gemalin had verlaten? Simpel: Gemaal weg. Brug gesloten. Weg om legging.

Weg om legging werd ook de titel van het boek dat ik schreef over onjuist spatiegebruik. Het werd een bestseller.

Inkomsten belasting

De Algemeen Fonds-kaart op deze foto komt uit het Monopoly-spel dat ik als kind speelde en dat nu bij mij thuis in de spellenkast ligt. Een persoonlijk voorbeeld dus, maar tegelijk ook een onjuiste spatie waar hele generaties Nederlandse kinderen mee zijn opgegroeid. Wie weet wat dat voor invloed heeft gehad op hun taalkundige ontwikkeling? De kaart met de onjuiste spatie zat al in de allereerste Nederlandstalige editie van het Monopolyspel uit 1940. In de volgende edities veranderde er van alles aan het spel, maar de onjuiste spatie bleef staan. Pas in de jubileumeditie uit 1995 – Monopoly bestond toen internationaal zestig jaar – werd 'inkomstenbelasting' netjes aaneengeschreven.

Sex abuse rules

Er zijn mensen die zeggen dat de Engelse regels beter en duidelijker zijn, en dat we dus maar beter alles los kunnen schrijven. Er zijn genoeg voorbeelden die het tegendeel bewijzen, zoals de ophef die ontstond toen een grote Amerikaanse webshop een 'Black kids computer desk' in de aanbieding deed. Ze probeerden nog uit te leggen dat het een zwart tafeltje was en dat het meubel echt niet speciaal voor zwarte kinderen was, maar toen was het al te laat. En waar waren de bisschoppen van het nieuwsbericht op deze foto het nou precies over eens? Als je aan elkaar schrijft wat bij elkaar hoort, is daar geen onduidelijkheid over.

Vergeten groentesoep

Ik verzamel inmiddels heel lang onjuiste spaties. De spatiefouten komen nog dagelijks voorbij maar ik heb ermee leren leven. Als ik in de winkel een zak vergeten groentesoep zie, moet ik stiekem toch even lachen. Wie is er nou weer zijn groentesoep vergeten?

Weer wolf

Als je zo lang bezig bent met onjuiste spaties ga je ze soms ook zien op plekken waar helemaal geen onjuiste spaties staan. Is het vreemd dat ik heel even dacht dat er een weerwolf gesignaleerd was?

Engels talige boeken

Ik sluit af met een doe-het-zelfopdracht. Deze pijl zag ik ooit in een boekwinkel hangen boven een tafel met de beste tien boeken in de Engelse taal. Weet jij welke spaties niet thuishoren in deze 'Engels talige BOEKEN TOP 10'?

Deze column verscheen eerder in Tekstblad 2021, jaargang 4. Niets missen? Word abonnee van Tekstblad!