Laaggeletterdheid zorgt voor problemen in de zorg

Volgens een onderzoek van Stichting Lezen en Schrijven telt Nederland 2,5 miljoen mensen vanaf 15 jaar die laaggeletterd zijn. Dat betekent dat ze moeite hebben met lezen, schrijven, en rekenen. Het is voor laaggeletterde mensen een grotere uitdaging om een baan te krijgen en houden, gezond te leven, en hebben ze minder grip op geldzaken. Ook in de zorg signaleert men problemen; brieven van de huisarts of het ziekenhuis staan vaak vol van technisch jargon. Dat is voor de normale lezer al een uitdaging, laat staan voor iemand die laaggeletterd is. In een aflevering van Kassa wordt het één en ander over laaggeletterdheid uitgelicht.

Maurice de Greef is professor Leereffecten en Laaggeletterdheid aan de Vrije Universiteit van Brussel weet hier meer over: ‘Deze mensen lopen tegen praktische dingen aan, zoals het lezen van een bijsluiter, het solliciteren naar een andere baan, het functioneren op de werkvloer, veiligheidsregels en internetbankieren zijn behoorlijk lastig. Het is voor deze mensen ontzettend moeilijk om overheidsbrieven te begrijpen, omdat deze op een te hoog niveau zijn.’

Medische en overheidsteksten

Een eenvoudige brief opstellen lukt laaggeletterde mensen prima, ze hebben een taalniveau vergelijkbaar met dat van een leerling uit groep 6 van de basisschool. Wanneer het gaat om moeilijkere teksten, zoals een brief van de huisarts, een bijsluiter of een brief van de overheid, dan wordt het te complex. Omdat laaggeletterde mensen die teksten moeilijker begrijpen, hebben ze zogenoemde ‘beperkte gezondheidsvaardigheden’, met als gevolg vaak een slechtere gezondheid. En dit kost de samenleving veel geld: minimaal 257 miljoen euro per jaar. Hiernaast staat dat er veel is bezuinigd op volwassenenonderwijs. Hiermee kan er een situatie gecreëerd worden waarin het geld wat op termijn gewonnen wordt door een verbetering van de gezondheidsvaardigheden weer in volwassenenonderwijs gestopt worden.

Verbetering medische teksten

Florine Schlattmann, arts-onderzoeker aan het Rijnstate ziekenhuis in Arnhem, deed onderzoek met taalkundigen om medische teksten toegankelijker te maken voor laaggeletterden. Door het gebruik van pictogrammen en filmpjes is de medische gang van zaken beter te begrijpen voor laaggeletterden. Schlattmann: ‘Bijvoorbeeld bij een operatie leg je uit dat iemand nuchter moet blijven, maar als iemand niet zo goed weet wat dat betekent, kan het gebeuren dat iemand toch gegeten of gedronken heeft voor de operatie, waardoor deze niet kan doorgaan. Of wanneer iemand de alarmsymptomen na een operatie niet goed begrijpt kan er te laat aan de bel worden getrokken, waardoor er toch meer problemen ontstaan dan nodig is. Een slecht begrip kan echt leiden tot hogere zorgkosten, meer complicaties en op den duur, een hoger overlijdensrisico. En dat is een goed argument om hier meer op in te springen voor ziekenhuizen dan wat er nu gebeurt.’

Wat kun jij als tekstschrijver doen om duidelijkere teksten te schrijven voor laaggeletterde mensen? Hier wat interessante links om verder te lezen.

Dit is een factsheet van Stichting Lezen en Schrijven getiteld Eenvoudige taal voor laaggeletterden.

En dit zijn vier tips van ons voor het schrijven van een duidelijke brief.

Kijk hier het hele fragment van Kassa.