Retorische ethos als toetssteen voor journalistieke betrouwbaarheid

Leidse hoogleraar wil journalisten opleiden tot ‘reflective practitioners’Jaap de Jong, de nieuwe Leidse hoogleraar Journalistiek en Nieuwe Media, wil een niet-verslappende aandacht voor de betrouwbaarheid van de journalistiek.

Uit zijn oratie op 4 november bleek dat de klassieke retorica een prima instrument is om de betrouwbaarheid in de media te bestuderen en om professionele journalisten erin te scholen. Volgens De Jong kun je met het oude begrip ethos alle vragen over de betrouwbaarheid van de moderne media te lijf. Naast de ethiek spelen logos (het inhoudelijke argument) en pathos (de emotie) een rol in communicatie. Soms moet je kiezen en een rechte rug hebben. Toen president Obama besloot om de foto’s van de dode Osama Ben Laden niet te publiceren, koos hij bewust voor het ethos, ten koste van het bewijsargument (logos) dat ze bevatten voor wie het nieuwsfeit anders niet wilde geloven.

Journalisten kunnen niet goed tegen kritiek

De betrouwbaarheid en het kritische vermogen van de journalistiek staan ter discussie. De Jong beveelt aan om daar als journalisten en media aan te blijven werken. Onafhankelijk zijn, transparant zijn over werkwijzen en bronnen, open staan voor kritiek van anderen, willen corrigeren als dat aan de orde is. De Jong constateerde koudwatervrees bij media die zich niets aan willen trekken van uitspraken van bijvoorbeeld de Raad voor de Journalistiek, of die ombudsmannen liever ontslaan dan juist goed betalen. “Journalisten kunnen niet goed tegen kritiek,” stelde De Jong. In Leiden wil hij ze juist opleiden tot reflective practioners, oftewel kritische, creatieve en onafhankelijke mediawerkers.

Symposium Betrouwbaarheid en objectiviteit in de journalistiek

Er werden dezelfde dag ook twee jubilea gevierd rond journalistiek studeren in Leiden: tien jaar minor en vijf jaar master. Daarom was er een -klein- symposium rondom betrouwbaarheid en objectiviteit in de journalistiek. Vier sprekers; Michaël Opgenhaffen, Marcel Broersma, Peter Burger en Bart Brouwers. De laatste heeft een verslag geschreven over het symposium en concludeert: 'Subjectiviteit, onbenul en onbetrouwbaarheid is de basis. En dat is een zegen. Wie onbetrouwbaarheid als standaard kan accepteren, is namelijk veel beter in staat er wat aan te doen, dan degene die in de aloude illusies blijft volharden. Een beetje journalist kan er geen genoeg van krijgen!'