Overheid

Door Guido Rijnja Het is een veel gehoorde klacht op communicatieafdelingen van overheidsorganisaties: ‘Wij zijn goed voor beleidsreparatie’. Eenmaal doordacht beleid moet aanvaardbaar worden gepresenteerd via een persbericht of ander voorlichtingsmateriaal, en blijkt in die fase communicatieve scheurtjes te bevatten. Waarom maken we niet begrijpelijk beleid in plaats van beleid begrijpelijk? De naamgeving van overheidsdossiers is daarbij een uitgesproken troef. Die je niet vroeg genoeg kunt uitspelen. Voor je het weet is immers een werknaam een merknaam.

Door Rijk Willemse Voor een passende formulering van nieuw ontwikkeld beleid wordt vaak een externe tekstschrijver ingeschakeld. De eerste concepttekst van de tekstschrijver leidt vaak tot verheldering en in veel gevallen ook tot bijstelling van het beleid. Het is raadzaam om hier als tekstschrijver op voorhand rekening mee te houden en de tekst als ‘testbeeld’ voor het beleid te gebruiken. Dat zorgt voor een duidelijke omschrijving van de opdracht en voor nieuwe invalshoeken.

In het NWO-blad Hypothese deze maand een artikel over het programma Begrijpelijke Taal van NWO. Ted Sanders, hoogleraar Taalbeheersing aan de Universiteit Utrecht en mede-initiatiefnemer, vertelt hierin over het doel van het project. Op basis van fundamenteel wetenschappelijk onderzoek wil het programma instrumenten ontwikkelen die communicatie begrijpelijker maken. Zodat er voortaan leesbare bijsluiters, invulbare formulieren en enquêtes zonder sturende vragen zijn.

De Schrijfwedstrijd voor Ambtenaren 2011 haakt in op heldere teksten bij de overheid. Het belang van effectieve schriftelijke communicatie van de overheid is actueler dan ooit nu dit jaar universiteiten, bedrijven en overheid het onderzoeksprogramma ‘Begrijpelijke taal’ zijn gestart, ondersteund door het NWO.

Minister Van Bijsterveldt trekt 7 miljoen euro uit om laaggeletterden te leren lezen, schrijven en in het Nederlands te communiceren. Vier miljoen gaat naar cursussen, drie miljoen gaat naar scholen en bibliotheken. Er zijn naar schatting 1,5 miljoen laaggeletterden in Nederland. Dit staat in het Actieplan Laaggeletterdheid 2012-2015.

NRC publiceert vandaag vier ingezonden brieven. Eén schrijver looft het betoog van Jan Kuitenbrouwer (zie Nieuws van 3 augustus) zonder voorbehoud, twee wijzen zijn betoog af en één geeft eerst een compliment alvorens haar kritiek te geven.

"Juist de vaagtaal van linkse politici leidde tot de opkomst van populisme. Neem een voorbeeld aan de taal van Wilders", stelt Jan Kuitenbrouwer in NRC Handelsblad van 3 augustus 2011. Politieke taal bevat per definitie metaforen van strijd; haatzaaien is zelfs 'de kern van het politieke bedrijf', volgens een citaat van de politicoloog Meindert Fennema, en het verbod op haatzaaien is 'in een onbewaakt moment' in de Nederlandse wet terecht gekomen.

Taal- en boekwetenschapper Niels Janssens verdiepte zich voor zijn masterstudie in het taalgebruik van Belgische politici. Populistische en Vlaams-nationalistische partijen blijken regelmatig een sterke metafoor te lanceren. En de media happen toe. Maar: 'Probeer maar eens in één goedgekozen beeld te vatten wat er in ons landje aan de hand is.' In Over Taal een interview met Niels Janssens.

De jaarlijkse Schrijfwedstrijd voor de Best Schrijvende Ambtenaar van Nederland 2011 is weer geopend. Tot uiterlijk 3 oktober kunnen ambtenaren, daartoe gemotiveerd en gestimuleerd door hun diensten, teksten inzenden die zij namens een overheidsinstelling eigenhandig zo goed mogelijk hebben toegeschreven op een of meer externe doelgroepen. De teksten mogen op papier of digitaal zijn verspreid. Het mogen brieven aan burgers zijn, reacties op klachten, burgerjaarverslagen, formulieren met toelichtingen, beleidsnota’s, mededelingen over procedures en projecten, etc.

De overheid moet in principe niet actief communiceren met burgers over onderwerpen als overlast, verloedering en radicalisering. Als dat al gebeurt, moet het worden overgelaten aan de plaatselijke professionals.

De Rijksoverheid heeft ervoor gekozen haar in- en externe webcommunicatie te bundelen via Rijksoverheid.nl en Rijksportaal, het rijksbrede intranet. Daarnaast heeft de Rijksoverheid te maken met een flinke krimp in capaciteit. Voor Communicatieplein.nl hebben beide ontwikkelingen gevolgen. De website Communicatieplein.nl is per 1 januari 2011 opgehouden te bestaan als aparte website. Lees verder

Om technologie te kunnen toepassen is draagvlak onder de bevolking nodig. Maar tussen theorie en praktijk gaapt vaak een groot gat. De dialoog met risicoallergische burgers vraagt vooral om een combinatie van argumenten, empathie en daadkracht.